بررسی عنصر زمان در لیلی و مجنون نظامی بر اساس آرای ژرار ژنت

زمان، یکی از مهم­ترین عناصر روایت است که از سردمداران این نظریه، ژرار ژنت فرانسوی است. او زمان را به سه مقولۀ کلی تقسیم می­کند: نظم، تداوم و بسامد؛ که هر یک از این موارد نیز خود به موارد ریزتری تقسیم می­شوند. در این پژوهش به بررسی این عنصر روایت در منظومۀ لیلی و مجنون نظامی پرداخته شده است. از آن جا که نظامی، از داستان­سرایان بزرگ ادب فارسی است و منظومه­های او مقلّدان زیادی پیدا کرد، لزوم این بررسی و پژوهش برای نشان دادن هنر او در استفاده از تمهیدات زمانی احساس شد. با توجّه به داده­های این پژوهش، مشخص شد که، نظامی سعی کرده است بیشتر از زمان­پریشی و تداوم (که باعث طولانی­تر شدن زمان داستان می­شوند) بهره ببرد. زمان­پریشی­ها (گذشته­نگرها و آینده­نگرها) نیز روایت­آمیز (درونی) هستند که این امر باعث طولانی­شدن زمان داستان شده است. بنیاد روایت در منظومه نیز بر تناوب گفت وگو و بیان نمایشی نهاده شده است و ذکر تلخیص­ها و بسامدها در بیان نمایشی، حکایت از اختیار بی چون و چرای راوی داستان در چگونگی سیر روایت دارد.